W przypadku katastrof morskich związanych z zagrożeniem życia poszkodowanych decydującą rolę odgrywa czas. W sytuacjach awaryjnych niezwykle ważne jest jak najszybsze wysłanie sygnału alarmowego zawiadamiającego służby odpowiedzialne za poszukiwanie i ratownictwo, oraz jednostki będące w pobliżu
o grożącym niebezpieczeństwie. Niezwykle istotne jest także precyzyjne określenie czasu wypadku, pozycji, charakteru niebezpieczeństwa oraz rodzaju oczekiwanej pomocy. Wszystkie te wiadomości odebrane przez wyspecjalizowany personel umożliwiają postępowanie według wcześniej ustalonych algorytmów działania
w sytuacjach awaryjnych, oraz w razie konieczności natychmiastowe uruchomienie procedury wszczęcia akcji poszukiwawczo-ratunkowej.
W tym celu stworzono Światowy Morski System Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa GMDSS (akronim angielskiej nazwy Global Maritime Distress and Safety System). Wprowadzony do użytku 1 lutego 1992 roku system spełnia funkcje związane z alarmowaniem w niebezpieczeństwie, lokalizacji miejsca katastrofy, zapewnienia łączności koordynacyjnej i na miejscu akcji ratowniczej, zapewnienia łączności ogólnej, oraz rozpowszechniania informacji związanych z bezpieczeństwem żeglugi.
Na system GMDSS składają się podsystemy łączności radiowej wykorzystujące szerokie spektrum częstotliwości. Związany z częstotliwością fal radiowych zasięg poszczególnych podsystemów wymusił podział akwenów morskich i oceanicznych na cztery obszary, oraz określił minimalne wymagania odnośnie środków łączności, w które obowiązkowo musi być wyposażony statek chcący prowadzić żeglugę w danym obszarze morza. Wymagania te określone zostały w Międzynarodowej konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu SOLAS-74 i obowiązują od dnia 1 lutego 1999 roku.
GMDSS to system powiązanych ze sobą rozwiązań radiokomunikacyjnych mających na celu skrócenie do minimum czasu potrzebnego na zredagowanie i wysłanie sygnału alarmowego w przypadku zaistnienia niebezpieczeństwa zagrażającego jednostce lub osobom na niej przebywającym. System umożliwia także lokalizację miejsca katastrofy, oraz wskazanie pozycji rozbitków. Minimalne wymagania systemu dotyczące wyposażenia radiowego statków umożliwiają alarmowanie w niebezpieczeństwie za pomocą co najmniej dwóch różnych systemów wykorzystujących niezależne od siebie rodzaje komunikacji morskiej, w których stosuje się różne zakresy częstotliwości i emisje. Zastosowanie takiego rozwiązania zwiększa szansę odbioru sygnału alarmowego przez wyspecjalizowane służby poszukiwania i ratownictwa, powołane do niesienia pomocy osobom poszkodowanym na morzu i w strefie przybrzeżnej.
Pomimo tego, iż system GMDSS powołany został do życia w 1992 roku a jego pełne wdrożenie nastąpiło siedem lat później, można zaryzykować stwierdzenie, że o jego istnieniu i funkcjonowaniu wiedzą tylko osoby związane zawodowo z radiokomunikacją morską lub posiadające odpowiednie świadectwo wymagane odrębnymi przepisami.
Celem niniejszej strony jest przedstawienie Światowego Morskiego Systemu Łączności Alarmowej
i Bezpieczeństwa w odniesieniu do podsystemów składowych, zasady działania, realizowanych funkcji, oraz przepisów prawnych wprowadzających i normujących jego funkcjonowanie. W opracowaniu ograniczono do minimum użycie fachowego słownictwa, przedstawianie dokładnych danych technicznych, oraz procedur obsługi urządzeń łączności radiowej podsystemów GMDSS.
Przeanalizowano przepisy prawne dotyczące systemu GMDSS, wyposażenie radiowe statków podlegających konwencji SOLAS, a także zakres niezbędnej wiedzy i kompetencji personelu obsługującego urządzenia radiokomunikacyjne. Szczegółowo scharakteryzowano podsystemy wchodzące w skład GMDSS. Przedstawiono zasady funkcjonowania systemu GMDSS w polskiej strefie odpowiedzialności za poszukiwanie i ratownictwo. Przeanalizowano organizację, zadania oraz wyposażenie techniczne Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa. Prześledzono procedury współpracy pomiędzy poszczególnymi służbami biorącymi udział w akcjach poszukiwawczo – ratowniczych. Przedstawiono także statystykę działań Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa w latach 2002 – 2007.