Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu

                Rozdział IV Konwencji SOLAS wprowadza Światowy Morski System Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa. Prawidła zawarte w tym rozdziale mają zastosowanie do wszystkich statków objętych konwencją a także do statków towarowych o pojemności brutto 300 i większej. Przepisy tego rozdziału potraktowane zostały w sposób priorytetowy. Uznano za wielce pożądane, aby nie odstępowano od wymagań w nim zawartych. Przepisów rozdziału „Radiokomunikacja” nie stosuje się do statków pływających na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej oraz na wodach z nimi połączonych i ich dopływach. Statki te są przedmiotem specjalnych postanowień dotyczących zastosowania urządzeń radiowych dla celów bezpieczeństwa, zawartych w odpowiednich umowach pomiędzy Kanadą i Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej.

               Konwencja SOLAS dokonuje podziału akwenów ze względu na zasięg środków łączności. Wprowadza cztery obszary mórz. Podział ten jest niezwykle ważny, gdyż w zależności od obszaru na którym statek uprawia żeglugę zależy jego minimalne wyposażenie radiowe.

• Obszar morza A1 zdefiniowano jako obszar radiotelefonicznego zasięgu co najmniej jednej stacji brzegowej VHF, w którym jest zapewniona ciągła łączność alarmowa za pomocą urządzenia DSC. W praktyce obszar A1 ze względu na właściwości propagacyjne fal radiowych zakresu VHF to akwen morza o szerokości 20 - 30 mil morskich. Nie należy mylić obszaru A1 ze strefą przybrzeżną, gdyż nie na wszystkich wybrzeżach znajdują się stacje przybrzeżne (jak na przykład wybrzeża Afryki Południowej). Przepisy konwencji mówią, że obszar ten może być określony przez administrację danego państwa.
• Jako obszar A2 oznaczono obszar radiotelefonicznego zasięgu co najmniej jednej stacji brzegowej MF, w którym jest zapewniona ciągła łączność alarmowa za pomocą urządzenia DSC. W praktyce jest to obszar ok. 100 mil morskich ale podobnie jak obszar A1, tak i A2 może zostać określony oddzielnymi przepisami. Na rysunkach 1.1. i 1.2. przedstawiony został rzeczywisty rozkład obszarów A1, A2, A3 i A4;
• Obszar A3 jest to obszar zasięgu geostacjonarnych satelitów systemu INMARSAT, w którym jest zapewniona łączność alarmowa. W praktyce jest to obszar znajdujący się pomiędzy szerokością geograficzną 70°N a 70°S z wyłączeniem obszarów A1 i A2;
• Jako A4 oznaczono obszary morza poza obszarami A1, A2 i A3. W praktyce są to dwa obszary podbiegunowe, jednak w niektórych ich rejonach pracują naziemne stację łączności MF zdolne do odbioru sygnału za pomocą DSC MF/HF.

Rys. nr 1.1. – Obszary A1 i A2 na akwenie Morza Bałtyckiego
Źródło: Czajkowski J., Korcz K.: GMDSS dla łączności bliskiego zasięgu, Skryba Sp. z o. o., Gdańsk 2006, str. 22

Rys. nr 1.2. – Rzeczywisty rozkład obszarów A1, A2, A3 i A4
Źródło: Czajkowski J.: System GMDSS, Skryba Sp. z o. o., Gdańsk 2002, str. 7

• Nadania alarmów o niebezpieczeństwie ze statku na brzeg za pomocą co najmniej dwóch oddzielnych i niezależnych środków łączności;
• Odbioru na statku alarmów o niebezpieczeństwie nadawanych z brzegu;
• Nadawania i odbioru alarmów o niebezpieczeństwie przesyłanych między statkami;
• Dwukierunkowej łączności koordynującej poszukiwania i ratownictwo morskie;
• Nadawania i odbioru morskich informacji bezpieczeństwa;
• Dwukierunkowej łączności ogólnej poprzez brzegowe systemy radiowe lub sieci telekomunikacyjne;
• Dwukierunkowej łączności mostek – mostek(1).

                W myśl postanowień konwencji, każdy statek powinien być wyposażony w urządzenia radiowe zdatne do spełnienia wszystkich wyżej wymienionych warunków. Ponadto każde z urządzeń powinno być tak umieszczone, by żadne szkodliwe zakłócenia pochodzenia mechanicznego, elektrycznego lub innego nie przeszkadzały w jego prawidłowym działaniu.

                Urządzenia łączności systemu GMDSS powinny być umieszczone w sposób zapewniający możliwie najwyższy stopień bezpieczeństwa
i dostępności operacyjnej, powinny być zabezpieczone przed szkodliwym wpływem wody, ekstremalnych temperatur oraz innych niekorzystnych warunków środowiskowych. W celu prawidłowej eksploatacji przez całą dobę urządzenia powinny być wyposażone w niezawodne, zainstalowane na stałe oświetlenie elektryczne do oświetlenia elementów regulacyjnych służących do jego obsługi. Stanowisko operatora musi być wyraźnie oznaczone sygnałem wywoławczym statku, identyfikatorem stacji okrętowej i innymi kodami mogącymi mieć zastosowanie przy korzystaniu z urządzenia radiowego.
Konwencja zawiera także szczegółowe wytyczne dla statków pasażerskich dotyczące urządzeń radiowych. Szczególną uwagą objęte zostało miejsce kierowania statkiem. W praktyce w miejscu tym zawsze znajduje się personel kierowania i dowodzenia statkiem objęty całodobowym systemem wachtowym. Dlatego właśnie tam powinien być zainstalowany panel alarmowy zawierający jeden przycisk alarmowy po naciśnięciu którego zainicjowane zostaną alarmy przez wszystkie przewidziane do tego celu urządzenia radiokomunikacyjne lub indywidualne przyciski dla każdego z tych urządzeń. Panel powinien zawierać wyraźny wskaźnik optyczny umożliwiający stwierdzenie, czy przycisk lub przyciski zostały wciśnięte a także posiadać zabezpieczenie uniemożliwiające przypadkowe ich naciśnięcie. Panel powinien zapewnić optyczne i akustyczne wskazanie alarmu lub alarmów odebranych przez statek oraz identyfikację urządzenia, przez które alarm został odebrany.

                Należy także zapewnić ciągłe i automatyczne wprowadzanie informacji o pozycji statku do odpowiednich urządzeń radiokomunikacyjnych w celu włączenia jej do treści sygnału alarmowego nadawanego w niebezpieczeństwie(2).
Konwencja SOLAS określa minimalne wymagania dotyczące urządzeń radiowych dla wszystkich statków bez względu na obszar, w którym statek uprawia żeglugę. W myśl prawidła 7 każdy statek powinien być wyposażony w:

• Urządzenia radiowe VHF zdatne do nadawania i ciągłego odbioru wywołania DSC na częstotliwości 156,525 MHz (kanał 70) oraz radiotelefonii na częstotliwościach 156,300 MHz (kanał 6), 156,650 MHz (kanał 13), i 156,800 MHz (kanał 16);
• Transponder radarowy zdatny do działania w paśmie 9 GHz;
• Odbiornik zdatny do odbioru wiadomości rozgłaszanych przez międzynarodową służbę NAVTEX;
• Satelitarną radiopławę awaryjną EPIRB.

                Ponadto w konwencji określono wymagania dla statków odbywających podróże w obszarach A1, A2, A3 i A4, które statek musi spełnić oprócz realizacji wymagań prawidła siódmego. Wymagania te różnią się w zależności od obszaru, w którym statek ma uprawiać żeglugę. Najmniejsze wymagania są określone dla statków odbywających podróże wyłącznie w obszarze A1. Obszar ten, to wody przybrzeżne pozostające w zasięgu brzegowych stacji VHF. Statek uprawiający żeglugę w tym obszarze powinien być wyposażony w urządzenie radiowe zdatne do nadawania alarmów o niebezpieczeństwie ze statku na brzeg, inicjowanych z miejsca, z którego zwykle dowodzi się statkiem oraz umożliwiać dwukierunkową łączność radiotelefoniczną ogólnego przeznaczenia.

                Statki odbywające podróże poza obszar A1, ale pozostające wewnątrz obszaru A2 powinny być wyposażone w urządzenie radiowe MF zdatne do nadawania i odbioru sygnałów na częstotliwości 2187,5 kHz za pomocą DSC oraz 2182 kHz za pomocą radiotelefonii w celach łączności dla wzywania pomocy i zapewnienia bezpieczeństwa. Dodatkowo statki te powinny być wyposażone w środki inicjujące nadawanie alarmów o niebezpieczeństwie ze statku na brzeg za pomocą służby radiowej innej niż MF.

                W przypadku statków odbywających podróże we wszystkich obszarach morza minimalne wymagania dotyczące urządzeń radiowych obejmują urządzenia MF/HF zdatne do dwukierunkowej łączności w niebezpieczeństwie i dla zapewnienia bezpieczeństwa przy zastosowaniu DSC, radiotelefonii oraz telegrafii dalekopisowej oraz środki inicjujące nadawanie alarmów o niebezpieczeństwie ze statku na brzeg za pomocą służby radiotelekomunikacyjnej innej niż HF. Odbywać się to może poprzez satelitarne radiopławy EPIRB albo poprzez ziemską stację okrętową INMARSAT.

                Każdy statek, gdy znajduje się na morzu, powinien utrzymywać nasłuch rozgłaszanych drogą radiową morskich informacji bezpieczeństwa na częstotliwościach, na których takie informacje są nadawane dla obszaru, w którym statek się znajduje. Na statku należy także utrzymywać ciągły nasłuch radiowy na kanale 70 DSC VHF, na częstotliwości 2187,5 kHz DSC MF oraz na satelitarnym kanale odbioru alarmów o niebezpieczeństwie z brzegu.
Konwencja SOLAS nakazuje wyposażanie statków odbywających podróże morskie w zawsze gotowe do użycia źródła zasilania w energię elektryczną, wystarczające do eksploatacji urządzeń radiowych oraz do ładowania wszelkich baterii akumulatorów stanowiących część ich rezerwowych źródeł energii. Źródła te powinny być niezależne od napędu głównego i sieci elektrycznej statku. Rozwiązanie takie pozwala na zainicjowanie sygnału alarmowego poprzez środki łączności radiowej nawet podczas poważnych uszkodzeń statku, a w szczególności uszkodzeń siłowni statku oraz podsystemu wytwarzania energii elektrycznej.

               W myśl prawidła 16. Konwencji każdy statek powinien posiadać personel przeszkolony w prowadzeniu łączności w niebezpieczeństwie i dla zapewnienia bezpieczeństwa. Personel powinien legitymować się odpowiednimi świadectwami, przy czym jedna z wyszkolonych osób powinna być wyznaczona jako odpowiedzialna za prowadzenie łączności radiowej podczas niebezpiecznych sytuacji.

                Wszelka korespondencja radiowa dotycząca łączności w niebezpieczeństwie lub dla celów bezpieczeństwa powinna być odnotowywana
w specjalnych dziennikach radiowych.

Powrót do poczatku strony